Dag 10 / Dinsdag 23 mei 2023 / Fanate 24°

De kerkklokken hebben ons vannacht met rust gelaten. 

7.00 uur. Eerst 4 slagen, dan 7x en daarna nog een heel riedeltje, reden onduidelijk. Ook hier veel kikkergeluiden. 

Cor probeert water te tanken bij de speeltuin, geen druppel komt eruit. Strakjes maar ergens anders proberen. 

We rijden naar Stei, hier kun je een fietsroute rijden via verschillende houten kerkjes. Er loopt geen autosnelweg heen, dus een binnendoor weggetje. 

We rijden een prachtige, slingerende route met hellingen van 15%.

De weg daarentegen is minder schitterend. 

We doen het rustig aan. Wat je zoal tegenkomt onderweg. 

Er wordt een fikkie gestookt op het land. 

De huizen in dorpen. 

Kraampje langs de weg. 

Een scootmobiel op de weg. 

We praten over de vele bruine beren die in het wild van Roemenië leven. Ik zie even later iets bruins 

Een koe, ha, ha.. 

Uiteindelijk komen we aan in Stei. Het is ontzettend druk, blijkt achteraf ivm de markt. Cor gaat naar het gemeentehuis voor info. Het is compleet anders dan in Nederland. Er zit een caissière, zij spreekt geen Engels, even wachten. Een enthousiaste man begint allerlei informatie te geven over de omgeving. De fietskaart is helaas op, hij gaat de route helemaal uittekenen, hij wil ook wel onze gids zijn, maar voor het fietsen heeft hij een mountainbike ivm de hellingen, daar waren we al bang voor. Cor bedankt hem voor zijn behulpzaamheid.

Stei heeft wel een rijke geschiedenis. Heb je even tijd? 

Weet je, de Bihoriaanse stad waarvan de Duitsers droomden en ontworpen in Moskou - de verborgen reden waarom de Duitsers en Russen hun ogen op de kleine nederzetting richtten. 

De stad Ştei, in de provincie Bihor, werd voor het eerst bedacht door de Duitsers en werd later gesticht door de Russen. Onze ouders en grootouders kennen het ook wel als de stad van Petru Groza.

Tussen 1952-1956 werd het dorp Ştei in Bihor door de Russen omgevormd tot een stad met ruim 25.000 inwoners. De reden: de uraniumafzettingen in het Apusenigebergte. Vijf jaar lang hebben de Russen genoeg uranium gewonnen voor drie eeuwen. Momenteel heeft de stad minder dan 9.000 inwoners en werken er nog steeds 25 mensen in de beroemde mijn.

De uraniumreserves in het Apusenigebergte werden ontdekt door een Roemeense geoloog , die werkte bij de goudmijnen in Brad, en die in de periode 1939-1941 het onderzoek uitbreidde op de noordwestelijke helling van het Biharia-plateau, het gebied tegenover de stad van Băiţa. De verzamelde monsters werden op de kaart geplaatst, met vermelding van de plaats van herkomst, en werden voor analyse naar het mineralogielaboratorium in Cluj gestuurd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam het laboratorium onder beheer van de Duitsers, die zo in het bezit kwamen van de informatie. Met de bedoeling de aanbetaling te exploiteren, bouwden de Duitsers een toegangsweg naar de stad Vârtop.

Door de gebeurtenissen aan het front moest het Duitse leger zich echter terugtrekken en de werken staken. Na de nederlaag van het fascistische Duitsland kwam informatie over Roemeense uraniumreserves in het bezit van de Russen, die de Roemeense staat dwongen het Roemeens-Sovjetbedrijf "Kwartit" op te richten.

Dit verklaart de verschijning van de Russen in 1952, in het Băiţei-gebied, waar ze snel een werkfront openden. Met nauwkeurige gegevens over de hoeveelheid afzettingen in het Apusenigebergte, begonnen ze, net zo haastig, een stad te bouwen in het dorp Ştei, vlakbij de spoorlijn die de verbinding met Boekarest verzekerde, dicht bij de uraniummijn in Baiţa. In vier jaar tijd, 1952-1956, slaagden de Russen erin om in de stad op Crişul Negru tientallen flatgebouwen en kazernes, een administratief paleis, vijf bioscopen, drie dansvloeren, twee scholen, een in het Roemeens, een in het Russisch, een apotheek, een sportbasis, restaurant en winkels.

Honderden Russische officieren, samen met een trein vol Sovjetsoldaten, landden in de vroege herfst van 1952 in Stei, na ongeveer drie jaar onderzoek van het gebied door verschillende teams van geologen uit de USSR. In die tijd leefden de ongeveer vijfhonderd inwoners van Ştei van de landbouw en verbouwde groenten. De mensen van Ştei stonden tijdens de Beișului-depressie bekend als de beste telers van kool en komkommers. 

Ongeveer twee weken voordat de Russen in Ştei aankwamen, op een zondag, toen de mensen zich klaarmaakten om naar de kerk te gaan, deed de aankondiging van de dorpsdrummer alle adem op straat waaien. Met een serieuze stem, vol gewichtigheid, deelde de man zijn medeburgers mee dat ze haast moesten maken met het binnenhalen van de gewassen van de velden, omdat er een 'stad' over hun tuinen en velden zal worden gebouwd.

Het nieuws van de drummer uit Ştei werd een zekerheid op een zonnige herfstdag, toen een lange trein, zonder einde in zicht, stopte bij het station bij de Teichi-tuin. Alle boeren in het veld staakten hun werk en keken nieuwsgierig naar het vreemde ijzerwerk.

We lunchen, kijken nog even of we in 1 van de dorpjes kunnen starten met de fietsroute maar besluiten een mooi plekje te gaan zoeken en te gaan chillen. 

In de stad Stei kunnen we bronwater nemen. Er staan de nodige Roemenen voor ons met grote jerrycans en we gokken op de volgende plek. 

De overnachtingsplek is snel gevonden een mooi plekje aan een stromend beekje en met bellende koeien. 

De bron is een stukje verderop. Cor gaat er lopend heen, toch wel een klim. Na een paar maal heen en weer te hebben gewandeld, zit de tank weer ¾ vol. Voldoende.  

Ik ruim even het afval op. Jammer dat mensen van zo'n idyllisch plekje zo'n afvalhoop maken. Het zijn niet alleen de plaatselijke bewoners, de camperaars kunnen er ook wat van. 

De vuilniszak is snel gevuld. 

Tijd voor ontspanning. 

Op de locatie staat nog een klein kapelletje.